Het vleermuisonderzoek is weer begonnen! Ook het onderzoek naar gierzwaluwen gaat vanaf 1 juni van start. Wat voor onderzoeken voeren we uit, welke soorten komen we tegen en wat gaat er aan vooraf?

Onderzoek
Van half mei tot en met augustus onderzoeken medewerkers van Viridis locaties door heel Nederland op de aanwezigheid van vleermuizen. Hierbij worden verblijfplaatsen in bomen en gebouwen vastgesteld en in sommige gevallen ook belangrijke foerageergebieden en vliegroutes. Ons onderzoek leidt wel eens tot ontdekkingen van bijzondere verblijfplaatsen, zoals kraamverblijfplaatsen of (massa)winterverblijfplaatsen. We richten ons op alle vleermuissoorten in een plangebied.

Ook nestplaatsen van gierzwaluwen worden vanaf 1 juni weer in kaart gebracht. Deze sierlijke insectenetende vogels komen elk jaar uit Afrika om in gebouwen te broeden. Het kenmerkende gierende geluid van gierzwaluwen geeft vaak een indicatie van broedende dieren in de straat.

Methode
Het onderzoeken naar vleermuizen en gierzwaluwen gebeurt met zicht en geluid. Bij vleermuizen gebeurt dit met behulp van een batdetector waarmee de ultrasone geluiden van vleermuizen voor mensen hoorbaar worden. Bij sommige onderzoeken wordt ook een warmtebeeldcamera gebruikt.

Het onderzoeken van deze soorten gaat volgens een strikt protocol van brancheorganisatie het Netwerk Groene Bureaus. De onderzoeken zijn afhankelijk van geschikte weersomstandigheden, wat het altijd een leuke uitdaging maakt om de vele onderzoeken flexibel in te plannen.

Team
Om alle verschillende onderzoeken uit te kunnen voeren binnen beperkte tijd is een flink team van vleermuis- en gierzwaluwonderzoekers samengesteld. Het team bestaat uit een aantal van onze vaste medewerkers, aangevuld door maar liefst 18 zeer enthousiaste seizoenmedewerkers. Een groot deel van dit team heeft al eerder vleermuis- en gierzwaluwonderzoek uitgevoerd, de anderen hebben een uitgebreide cursus gevolgd.

 
Gierzwaluwen worden vanaf 1 juni onderzocht

Opleiding vleermuisonderzoekers
Onze vleermuisonderzoekers krijgen elk jaar een uitgebreide cursus voor zij aan het werk gaan. De cursus bestaat uit drie cursusavonden, waarbij telkens eerst theorie aan bod komt waarna buiten op locatie wordt geoefend onder begeleiding van ervaren ecologen. Vanwege de coronamaatregelen is de cursusgroep dit jaar opgedeeld in verschillende kleine groepen, en dus ook meerdere keren gegeven. Vleermuisonderzoeken Suzan Wolters – Van der Voort schreef er een verslag over:

Verslag van vleermuisonderzoeker Suzan
Op 29 april 2020 was (voor mij) de eerste cursusavond over vleermuis en gierzwaluwonderzoek. Het was wat onwennig, vanwege de coronamaatregelen geen handen schudden en een opstelling van stoelen anderhalve meter uit elkaar.

Na een uitleg over soorten vleermuizen zijn we het gebied in gegaan, Culemborg. We hebben bekeken welke onderdelen van de huizen geschikt zijn voor vleermuizen om in te kunnen kruipen. Rond zonsondergang hebben we de batdetector erbij gepakt en al snel hoorden wij de eerste vleermuizen.

De tweede avond hebben we uitleg gehad over het gebruik van het apparaat en verslaglegging. In het gebied hebben we gewone dwergvleermuizen uit zien vliegen en de laatste avond hebben we eerst gierzwaluwen zien ‘gieren’ en later op de avond zelfs laatvliegers zien uitvliegen. De ruige dwergvleermuis en de rosse vleermuis maakten het plaatje compleet. Gezamenlijk hebben we geoefend met het invoeren van de bevindingen in het systeem. Als huiswerk kregen we de opdracht om in eigen gebied een ochtend en avondbezoek te doen en een verslag door te geven.

Op 18 mei was mijn eerste opdracht in Arkel. Onder begeleiding van een ervaren medewerker, Marco Snijder, hebben we een cluster geïnventariseerd. Helaas vlogen er geen vleermuizen uit bij de huizen die ik moest observeren. Bijzonder is wel dat een gewone dwergvleermuis een laatvlieger weg aan het jagen was! Ik ben benieuwd wat we de komende tijd gaan zien!

Coronavirus en vleermuizen?
We krijgen wel eens de vraag of vleermuizen gevaarlijk zijn en ziektes overbrengen, waaronder het nieuwe coronavirus. Gelukkig brengen (Nederlandse) soorten geen coronavirussen over. De Zoogdiervereniging heeft hierover eerder een aantal veel gestelde vragen beantwoord. Ook voor andere ziektes hoeft u in principe niet bang te zijn, al wordt het wel afgeraden om vleermuizen aan te raken omdat enkele soorten vleermuizen rabiës (hondsdolheid) kunnen overdragen als ze mensen bijten. Heeft u andere vragen over vleermuizen? Kijk dan eens op vleermuisnet.nl of neem contact op met een expert.